Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, firmy powinny prowadzić księgi na podstawie ustawy o rachunkowości, a na potrzeby obliczania podatku dochodowego kierować się ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych. Wynik brutto z ksiąg rachunkowych różni się od wyniku podatkowego, które obliczane są na podstawie wielkości poszczególnych aktywów i pasywów. W celu urealnienia wyniku podatkowego obliczany jest odroczony podatek dochodowy.
Co to jest podatek odroczony i kiedy występuje?
Podatek odroczony – co to jest? Podatek odroczony występuje, gdy dana firma przedstawia przychody i koszty na potrzeby bilansowe i podatkowe w różnych okresach. Firma sporządza kalkulację na podstawie odrębnej ewidencji różnic przejściowych między wynikiem podatkowym a bilansowym. Z terminem podatku odroczonego wiąże się konieczność obliczenia aktywów dla ujemnych różnic przejściowych oraz tworzenia rezerw dla dodatnich różnic przejściowych.
Podatek odroczony – zadania. W przyszłości różnice przejściowe mają wpływ na wysokość zwrotu lub zapłaty podatku dochodowego do fiskusa.
Art 37 ust. 1 ustawy o rachunkowości
„W związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości, jednostka tworzy rezerwę i ustala aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, którego jest podatnikiem”.
Dodatnie różnice przejściowe występują wtedy, gdy pewne pozycje bilansowe zostaną wliczone do podstawy opodatkowania i spowodują jego zrealizowanie lub zwiększenie. Z kolei ujemne różnice przejściowe pojawiają się wtedy, gdy składniki bilansowe w przyszłości zmniejszą podstawę opodatkowania. Różnice przejściowe wpływają na kwotę przyszłych zobowiązań wobec Urzędu Skarbowego jako rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Wpływają również na wysokość zwrotu podatku jako aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Podatek odroczony – kto musi wykazywać podatek dochodowy w części odroczonej?
Tylko stosunkowo duże firmy mają obowiązek prowadzić ewidencję na odroczony podatek dochodowy w swoich sprawozdaniach finansowych. Ustawa o rachunkowości mówi o zwolnieniach z prowadzenia ewidencji części odroczonej.
Art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości
„Jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
- a) 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
- b) 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
- c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
-mogą odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego”.
Podatek odroczony księgowanie będzie więc dotyczył głównie dużych spółek o dużej sumie bilansu aktywów w roku obrotowym lub większych przychodów netto z obrotu towarami i produktami.
Podatek odroczony – kalkulacja
Jak obliczyć podatek odroczony krok po kroku? Należy obliczyć różnicę składników bilansowych, czyli poszczególnych aktywów i pasywów między wartością księgową a wartością podatkową. W tym wypadku wyjdzie dodatnia różnica przejściowa lub ujemna różnica przejściowa.
Podatek odroczony – jak ustalić aktywa?
Jak obliczane są aktywa na podatek odroczony? Ujemne różnice przejściowe występują, gdy wyliczony wynik bilansowy jest mniejszy od wyniku podatkowego. Tak więc aktywa ustala się w przypadku, kiedy wartość księgowa aktywów jest mniejsza od podatkowej, a także gdy wartość księgowa pasywów jest większa od podatkowej.
Art. 37 ust. 4 ustawy o rachunkowości
„Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się w wysokości kwoty przewidzianej w przyszłości do odliczenia od podatku dochodowego, w związku z ujemnymi różnicami przejściowymi, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia, ustalonej przy uwzględnieniu zasady ostrożności”.
Podatek odroczony – jak ustalić rezerwę?
Jak obliczana jest rezerwa na podatek odroczony? Dodatnie różnice przejściowe pojawiają się w sytuacji, gdy wyliczony wynik bilansowy jest większy od wyniku podatkowego. Tak więc, tworzy się rezerwy w przypadku, kiedy wartość księgowa aktywów jest większa od podatkowej, a także gdy wartość księgowa pasywów jest mniejsza od podatkowej.
Art. 37 ust. 5 ustawy o rachunkowości
„Rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się w wysokości kwoty podatku dochodowego, wymagającej w przyszłości zapłaty, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych, to jest różnic, które spowodują zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości”.
Rezerwy to inaczej kwoty zobowiązań do zapłaty US w następnym okresie podatkowym. Wielkość rezerwy i aktywów jest ustalana na podstawie stawki podatku, który obowiązuje w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Podatek odroczony – przykłady
- Na dzień bilansowy sporządzono odpis z tytułu trwałej utraty wartości środka trwałego. Wartość księgowa środka trwałego wynosiła 70 000 zł, a utrata wartości wynosiła 35 000 zł.
Wartość bilansowa aktywów: 70 000 zł
Wartość podatkowa aktywów: 35 000 zł
Ujemna różnica przejściowa (aktywa): (70 000 – 35 000) x 19%= 6 650 zł
- Na dzień bilansowy sporządzono wycenę inwestycji krótkoterminowych. Ich wartość wynosiła 45 000 zł w dniu nabycia, a wartość rynkowa wynosiła 50 000 zł.
Wartość bilansowa aktywów: 50 000 zł
Wartość podatkowa aktywów: 45 000 zł
Dodatnia różnica przejściowa (rezerwa): (50 000 – 45 000 zł) x 19%= 950 zł
W sprawozdaniu finansowym kwota dotycząca odroczonego podatku dochodowego będzie znajdować się w pozycji “ „Podatek dochodowy: część odroczona” o wartości = -6 650 zł + 950 zł = – 5 700 zł. Na tym przykładzie część odroczona będzie zmniejszać zobowiązanie wobec US, gdyż firma wygenerowała mniej aktywów niż rezerwy z tytułu podatku odroczonego. Oznacza to, że może ubiegać się o zwrot podatku przy rozliczeniu.
